De Europese strategie voor deeltjesfysica (Nikhef)
Hoogtepunt 2013 Nikhef: Nr. MBN - Mission budget FOM-Nikhef
Eind mei 2013 heeft de CERN Raad een actualisering van de Europese strategie voor deeltjesfysica aangenomen tijdens een speciale vergadering in Brussel.
Nikhef’s onderzoek staat te boek als big science. Niet verwonderlijk gezien de lange looptijden, de enorme investeringen en de grote internationale samenwerkingsverbanden. Succes vereist internationale afstemming. In 2005 heeft CERN Raad dan ook het initiatief genomen een Europese strategie voor deeltjesfysica op te stellen die in 2006 is geratificeerd. Sinds de originele Europese strategie uit 2006, heeft de deeltjesfysica enorme vooruitgang geboekt. CERN’s Large Hadron Collider (LHC) leverde de afgelopen jaren cruciale resultaten op, zoals de ontdekking van het higgsdeeltje waar onderzoekers van FOM-instituut Nikhef nauw bij betrokken waren. De deeltjesfysica ontwikkelt zich op globale schaal verder. Direct na de ontdekking van het higgsdeeltje in 2012 is dan ook het proces gestart de strategie te actualiseren. Allereerst zijn alle deeltjes- en astrodeeltjesfysici in Europa gevraagd hun opinie te geven over het document via een internetforum. Vervolgens is er in oktober 2012 een open symposium in Krakau (Polen) georganiseerd waarin alle verschillende facetten van het onderzoek de revue passeerden en tevens aandacht is gegeven aan de ontwikkelingen buiten Europa, dat wil zeggen in Amerika en Azië. Tenslotte heeft een select gezelschap al het aangeleverde materiaal geredigeerd en beschikbaar gemaakt voor de daadwerkelijke strategiebijeenkomst.
Deze bijeenkomst vond plaats van 21 tot 25 januari 2013 in Erice, een op een bergtop gelegen conferentielocatie op Sicilië. 's Zomers een toeristisch plaatsje; 's winters een mistig, koud, mistroostig en verlaten oord. Nederland is één van de oprichters van CERN en de wetenschappelijk gedelegeerde bij de CERN Raad, prof.dr. Sijbrand de Jong, vertegenwoordigde samen met Nikhef-directeur prof.dr. Frank Linde Nederland dan ook bij deze bijeenkomst. Onder het voorzitterschap van professor Tatsuya Nakada (EPFL Lausanne en lid van Nikhef’s Scientific Advisory Committee) werden forse meningsverschillen over met name toekomstige versnellerprojecten op het CERN-complex bij Genève en de mogelijke Europese bijdragen aan versnellerprojecten, zoals de International Linear Collider (ILC), buiten Europa zodanig verwoord dat alle aanwezig zich op de laatste dag konden vinden in de concepttekst. Het strategisch plan van Nikhef voor de komende jaren sluit hier uitstekend bij aan.
Vervolgens is de drie pagina’s lange strategie voorzien van een maatschappelijke context, dat wil zeggen dat de terreinen zijn geïdentificeerd waarop CERN gerelateerd onderzoek van belang is: zoals ICT, energie en medische instrumentatie. De details en de strategie zelf zijn te vinden in de brochure getiteld Accelerating science and innovation – Societal benefits of European research in particle physics.
De geactualiseerde strategie is op 30 mei 2013 in Brussel door een speciale vergadering van de CERN Raad en in het bijzijn van vertegenwoordigers van de Europese Commissie unaniem aangenomen.
De strategie onderstreept het succes van een Europees model van grensoverschrijdend onderzoek zoals dit via CERN wordt toegepast, en benadrukt het plan om dit model voort te zetten, ook in vorm van Europese betrokkenheid in wereldwijde deeltjesfysica projecten in regio’s buiten Europa. Grensoverschrijdende samenwerking in wetenschappelijk onderzoek levert voordeel op, op het gebied van kennis, innovatie, onderwijs en training.