FOM-programma moet meer vrouwen voor de fysica behouden
De Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) heeft een breed pakket aan maatregelen genomen om meer vrouwelijke natuurkundigen te behouden voor de Nederlandse fysica. Flexibiliteit en maatwerk staan daarbij voorop. Voor het zogeheten FOm/v Stimuleringsprogramma is in totaal vijf miljoen gulden beschikbaar.
Uit het stimuleringsprogramma kunnen onderzoekvoorstellen van vrouwen worden gefinancierd die wegens gebrek aan middelen in andere aanvraagronden niet zijn gehonoreerd. Overigens gaat het altijd om tijdelijke ondersteuning en om onderzoekvoorstellen waarvan externe beoordelaars hebben geconstateerd dat ze van hoge kwaliteit zijn.
Daarnaast staat het programma open voor de tijdelijke financiering van wetenschappelijke posities voor vrouwen en voor financiering van diverse kortlopende activiteiten, zoals vrouwelijke buitenlandse gasten. Bovendien wordt voor de beste publicatie van een vrouwelijke fysica de tweejaarlijkse Minerva-prijs ingesteld.
Verder gaat FOM actief streven naar een grotere deelname van vrouwen in haar commissies en besturen. Ook zullen binnen de arbeidsvoorwaarden van FOM regelingen worden verbeterd die het combineren van betaalde arbeid en zorg mogelijk maken.
Binnen de natuurkunde is, net als elders in de Nederlandse wetenschap, het aandeel vrouwen opmerkelijk veel lager dan in andere landen. De internationale commissie die in 1996 het natuurkundig onderzoek in Nederland beoordeelde, schreef daarover twee jaar geleden in haar eindrapport: "Het ontbreken van vrouwelijke staf (en hoogleraren!) is niet alleen een consequentie van het lage aantal vrouwelijke studenten, maar ook een reden voor de onaantrekkelijkheid van het vakgebied voor vrouwen. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken, zouden specifieke maatregelen overwogen kunnen worden."
Gelukkig is het aandeel vrouwen onder afstuderende (technisch) fysici in de afgelopen tien jaar gestegen van rond de 3 procent tot meer dan 10 procent. Ook het aandeel vrouwelijke promovendi die FOM in dienst heeft, ligt de afgelopen jaren op of boven de 10 procent. Maar na een promotie zet slechts 27 procent van de vrouwen haar carrière voort als postdoc tegen 39 procent van de mannen.
FOM wil met het nu ingestelde pakket maatregelen het vertrek van vrouwelijk talent uit de natuurkunde beperken. Hiertoe heeft een adviescommissie, bestaande uit vrouwelijke en mannelijke fysici, geïnventariseerd waar voor vrouwen knelpunten zitten en vervolgens een aantal aanbevelingen gedaan.
Een barrière blijkt bijvoorbeeld een jarenlang bestaan als postdoc in het buitenland. Jonge Nederlandse fysici zijn hiertoe vaak veroordeeld, omdat vaste posities in Nederland maar beperkt beschikbaar zijn. Daarom biedt FOM vrouwelijke fysici die kiezen voor een loopbaan binnen de Nederlandse fysica gelegenheid om de start van hun carrière beter te plannen. Zij kunnen een persoonsgebonden postdoc-positie aan een Nederlandse instelling krijgen van maximaal drie jaar. Voorwaarde is dat zij hieraan gekoppeld een positie als postdoc aan een buitenlandse universiteit verwerven van minimaal een jaar. Verder financiert FOM overbruggingsaanstellingen voor vrouwen die over enkele jaren uitzicht hebben op een vaste positie aan een Nederlandse universiteit.
Voor nadere informatie over dit programma kan men contact opnemen met dr. Hélène van Pinxteren, telefoon 030 - 600 12 23.
De Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie stimuleert, coördineert en financiert fundamenteel onderzoek in de natuurkunde. Zij heeft 950 medewerkers in dienst, waarvan 325 promovendi en 100 postdocs.