Miljoeneninvestering voor AMOLF en Nikhef voor apparatuur
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft 38,4 miljoen gulden toegekend aan zes Nederlandse universiteiten en instituten om grote apparatuur van nationaal belang en internationale allure aan te schaffen. Het instrumentarium is onder meer bedoeld voor onderzoek aan de activiteit in de hersenen tijdens het ‘denken’, voor het opsporen van de mysterieuze kosmische neutrino’s en voor het in beeld brengen van grote biologische moleculen, zoals eiwitten. Een investering heeft betrekking op de bouw van een grote interdisciplinaire databank voor gezinsonderzoek. Met de investeringen in kostbare apparatuur voor hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek versterkt Nederland zijn positie als Europees kennisland. De apparatuur is voor onderzoekers uit het hele land toegankelijk. NWO ontving voor een bedrag van 114 miljoen gulden aan aanvragen.
De NWO-investeringen voor grote apparatuur (investeringen vanaf twee miljoen gulden) zijn:
- Faciliteit voor het meten van hersenactiviteiten.
Aanvragers: Katholieke Universiteit Nijmegen-F.C. Donders Centre for Cognitive Neuroimaging.
NWO-bijdrage: 9,5 miljoen gulden. - Onderwatertelescoop Antares voor de detectie van kosmische neutrino's .
Aanvrager: FOM-instituut voor subatomaire fysica Nikhef, Amsterdam.
NWO-bijdrage: 7,9 miljoen gulden. - Massamicroscoop voor onderzoek van zware biomoleculen .
Aanvrager: FOM-Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica (AMOLF), Amsterdam.
NWO-bijdrage: 9,1 miljoen gulden. - Nederlands panel voor verwantschapsonderzoek.
Aanvragers: Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), Den Haag en de Universiteit Utrecht.
NWO-bijdrage: 8,2 miljoen gulden. - Optische microspectroscopische faciliteit voor biomoleculair onderzoek in levende cellen.
Aanvrager: Wageningen Universiteit.
NWO-bijdrage: 2,3 miljoen gulden. - Magnetische massaspectrometer voor nauwkeurige bepalingen van geologische isotopen.
Aanvrager: Vrije Universiteit, Amsterdam.
NWO-bijdrage: 1,4 miljoen gulden.
Nadere informatie bij:
Dr.ir. Cas Maessen (NWO)
tel.: (070) 344 06 95 of 344 07 09, fax: (070) 385 09 71
e-mail Dr.ir. Cas Maessen
of surf naar http://www.nwo.nl
Biomoleculen onder de loep
Onderzoekers van het FOM-Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica (AMOLF) gaan met ruim negen miljoen gulden van NWO een nieuwe massamicroscoop ontwikkelen waarmee de ruimtelijke verdeling van grote biologische moleculen, zoals eiwitten, complexe lipiden en meervoudige suikers direct in kaart wordt gebracht. Hiervoor maken de onderzoekers gebruik van technieken die het mogelijk maken om dergelijke grote moleculen intact in de gasfase te brengen en vervolgens de massa te analyseren met een geavanceerde vluchttijdspectrometer. Het bijzondere van deze methode is dat ook de vertrekplaats van de ionen op een speciale detector vastgelegd wordt. Met de bestaande apparatuur is het niet mogelijk om zo gedetailleerd de onderlinge ruimtelijke verdeling van complete macromoleculen vast te stellen. Met de massamicroscoop maken de onderzoekers beelden van 200x200 micrometer, waarbij macromoleculaire details van minder dan een micrometer nog juist zijn te ontwaren.
Dit zal het bijvoorbeeld mogelijk maken verschillen tussen gezond en ziek weefsel sneller op moleculair niveau in kaart te brengen. Ook wordt het mogelijk te onderzoeken waar geneesmiddelen op cellulair niveau actief zijn. Gedetecteerde verschillen in moleculaire samenstelling en verdeling van moleculen met massa’s tot 50.000 Dalton zullen met de bestaande apparatuur op AMOLF gedetailleerd kunnen worden geanalyseerd. De mogelijkheden van het nieuwe instrument liggen ook in tal van andere vakgebieden, zoals conserveringstechnieken voor oude kunstvoorwerpen, de archeologie, oceanografie, milieu- en polymerenonderzoek.
Nadere informatie bij:
Dr. R.M.A. Heeren of prof.dr. J.J. Boon (AMOLF)
tel.: (020) 608 12 34, fax: (020) 668 41 06
e-mail Dr. R.M.A. Heeren of prof. dr. J.J. Boon
internet http:www.amolf.nl
Neutrinotelescoop
Een observatorium voor de detectie van kosmische neutrino's (Antares) op de bodem van de Middellandse Zee, twee kilometer onder het zeeoppervlak, is het uiteindelijke doel van een verkennende investering waaraan NWO bijna acht miljoen gulden bijdraagt. Met de middelen gaan natuurkundigen een prototype neutrinotelescoop construeren dat in 2004 gereed moet zijn. Na deze fase hopen de onderzoekers in Europees verband een onderwaterconstructie van een kubieke kilometer (1000 meter x 1000 meter x 1000 meter) te realiseren. Hierin is voor Nederland een belangrijke rol weggelegd.
De wisselwerking van binnentredende neutrino's met het zeewater veroorzaakt geladen deeltjes die de typisch blauwe zogenoemde Cerenkov-straling uitzenden. Fotodetectoren registreren deze straling, zodat de oorspronkelijke richting en energie van de neutrino’s zijn te herleiden.
De neutrinotelescoop zal helpen zicht te krijgen op kennis van fundamentele deeltjes en interacties die verder reikt dan het Standaardmodel. Met de huidige en ook toekomstige versnellers, zoals die bij CERN, zullen nooit de benodigde energieën van 10 20 eV bereikt kunnen worden. Hun grens ligt ruim zeven machten van tien lager. Neutrinos's zijn uniek omdat ze zich niets aantrekken van magnetische velden en kosmische achtergrondstraling, waardoor ze ongestoord intergalactische afstanden afleggen vanaf de rand van het zichtbare heelal. Hierdoor kan informatie verkregen worden over het heelal direct na de Oerknal, dat wil zeggen 10 -35 seconde erna. In de studie werken natuurkundigen van het FOM-Instituut NIKHEF in Amsterdam samen met collega's aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht.
Nadere informatie bij:
Prof.dr. J.J. Engelen of dr. M. de Jong Nikhef
tel.: (020) 592 51 36, fax: (020) 592 51 55
e-mail dr. M. de Jong