FOM-voorzitter Frans Nieuwstadt overleden

Volkomen onverwacht overleed op woensdag 18 mei 2005 prof.dr.ir. Frans Nieuwstadt, voorzitter van het Uitvoerend Bestuur en de Raad van Bestuur van FOM. Sinds 1986 was Nieuwstadt, van oorsprong vliegtuigbouwkundig ingenieur, hoogleraar Stromingsleer aan het Laboratorium voor Aero- en Hydrodynamica van de Technische Universiteit Delft. Daarvoor was hij werkzaam bij het KNMI en gedurende die periode promoveerde hij in 1981 bij prof.dr. H. Tennekes aan de Vrije Universiteit op een proefschrift over nachtelijke grenslagen in de atmosfeer. Nieuwstadt was een markante figuur in de stromingsleer. Hij speelde een grote rol bij de totstandkoming van het Burgerscentrum in Delft. Dat hij bijzonder werd gewaardeerd door studenten, promovendi en andere medewerkers moge blijken uit het feit dat hij in september 2002 de Leermeesterprijs van het Universiteitsfonds Delft kreeg uitgereikt voor de 'bijzondere wijze waarop hij motiveert, stimuleert en enthousiasmeert'.

Nieuwstadt trad in 1997 toe tot het Uitvoerend Bestuur en de Raad van Bestuur van FOM. In juli 2000 aanvaardde hij het FOM-voorzitterschap. Hij beschouwde het als een eer om als voorzitter te mogen optreden van 'een parel aan de kroon van NWO', zoals hij zelf schreef in FOM expres. Daar richtte hij zich direct tot de FOM-gemeenschap omdat hij vond dat die zijn beweegredenen om het FOM-voorzitterschap op zich te nemen, moest kennen. Hij benadrukte zijn gevoelens van loyaliteit aan FOM, een organisatie die natuurkundig onderzoek in het algemeen en zijn eigen onderzoek in het bijzonder steunde. Zowel het initiatief om zich op deze wijze te richten tot de FOM-gemeenschap als het benadrukken van zijn gevoelens van loyaliteit, waren kenmerkend voor Nieuwstadt.

Een uitdagende taak wachtte Nieuwstadt bij zijn aantreden als voorzitter. Het convenant tussen FOM en NWO was toe aan herziening en bij beide organisaties was sprake van een zekere onvrede met de bestaande situatie. Zoals later ook bleek in andere situaties, kon Nieuwstadt een harde onderhandelaar zijn als de FOM-belangen in het geding waren. Maar hij was geen aanhanger van het conflictmodel en probeerde altijd in gesprek te blijven met de andere kant. Het was dan ook mede aan zijn stuurmanskunst te danken dat een nieuw convenant met NWO kon worden afgesloten in augustus 2003, in de aanwezigheid van de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, waarbij de natuurkunde een zelfstandig gebiedsbestuur kreeg in de NWO-organisatie.

Een andere zware taak gedurende zijn voorzitterschap was het opstellen van een nieuw strategisch plan van FOM voor de periode 2004-2010. Meer dan in de voorafgaande strategische plannen was een scherpe koerswijziging aan de orde. Dit kwam enerzijds voort uit de krappere financiële middelen en anderzijds uit het feit dat FOM in de afgelopen tijd een steeds breder gebied van wetenschap was gaan bestrijken waarbij samenwerking met andere gebieden (biologie, wiskunde, astronomie etc.) en met het bedrijfsleven meer nadruk kreeg. Ook de druk uit de maatschappij en de politiek om een brug te slaan tussen fundamenteel en innovatiegedreven onderzoek speelde hierbij een grote rol. Het strategisch plan leidde tot een pijnlijke aanpassing van de FOM-activiteiten in bepaalde gebieden en had grote consequenties voor de FOM-instituten en voor het Kernfysisch Versneller Instituut in Groningen. Nieuwstadt verdedigde de nieuwgekozen koers met verve op de strategiediscussiebijeenkomst 'Soest VI'.

Nieuwstadt zou per 1 juli aanstaande zijn voorzittersfunctie overdragen aan prof.dr. Ronald Griessen. Helaas is het hem niet gegeven zijn taak af te maken. Nieuwstadt is voorzitter geweest in een belangrijke periode van het bestaan van FOM. FOM is hem veel dank verschuldigd voor zijn grote inzet. Wij zullen hem ons herinneren als een energieke en toegewijde voorzitter en een aimabel mens.

Prof.dr. Bernard de Wit, waarnemend voorzitter FOM