Marc Kea en Henk Groenstege winnen FOM-jubileumwedstrijd 'Win de toekomst'
Met hun project 'RasClic: een nieuwe seismograaf' wonnen technicus Henk Groenstege en TU Delft-student Marc Kea - beiden werkzaam bij het FOM-Instituut voor Subatomaire Fysica NIKHEF in Amsterdam - op 20 november 2006 de jubileumwedstrijd van FOM. Zij stellen voor optische meetmethoden te gebruiken voor seismologisch onderzoek in plaats van mechanische. Hun idee is om een al bestaande techniek voor het uiterst precies en over grote afstanden uitlijnen van apparaten geschikt te maken voor seismografen. Nobelprijswinnaar prof.dr. Tiny Veltman reikte de prijs uit. Deze bestaat uit een half jaar personeelskosten plus 10.000 euro materiaalkosten voor het uitvoeren van het plan. Dankzij een gul gebaar van staatssecretaris Bruno Bruins (OCW) kunnen ook de andere twee genomineerden hun plannen uitvoeren: research technicus Bart Verlaat (NIKHEF) met een plan voor een milieuvriendelijk en goedkoper koelsysteem en Juan Bueno Lopez (Universiteit Leiden) met een plan voor een MRI-apparaat dat met kleinere magnetische velden toekan en dus kleiner en goedkoper kan zijn.
Er waren 14 inzendingen voor 'Win de toekomst'. De jury bestond uit: Dave Blank, juryvoorzitter, Universiteit Twente; Ad Lagendijk, FOM-Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica Amsterdam; Simon Tindemans, FOM-Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica Amsterdam; Bart-Jan Pors, Universiteit Leiden; Patrick Wernecke, FOM-Instituut voor Subatomaire Fysica NIKHEF, Amsterdam; en Edward Maas, FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen, Nieuwegein.
Genomineerd waren:
Bart Verlaat (research technicus), FOM-Instituut voor Subatomaire Fysica NIKHEF, Amsterdam, met: 'Groene koeling met CO2'.
Het probleem: Koelsystemen voor laboratoriumtoepassingen laten vaak te wensen over door bijvoorbeeld onhandig dikke koelleidingen, kans op olievervuiling bij gebruik van directe koelers, milieubelastende koelvloeistoffen en lekkage-risico's.
Voorgestelde oplossing: Een twee-traps koelsysteem, dat volledig op gebruik van koolstofdioxide is gebaseerd. Koolstofdioxide belast het milieu niet, want het wordt uit de lucht gehaald. Door dit concept en het koolstofdioxidegebruik kunnen de eisen voor lekdichtheid lager zijn. Ook kunnen de koelleidingen dunner zijn dan gebruikelijk door het toepassen van verdampingskoeling. Ieder voor zich zijn de deeloplossingen niet nieuw, maar ze werden nooit eerder gelijktijdig in één systeem gebruikt.
Henk Groenstege (technicus) en Marc Kea (afstudeerstudent Technische Universiteit Delft), FOM-Instituut voor Subatomaire Fysica NIKHEF, Amsterdam, met: 'RasClic: een nieuwe seismograaf'.
Het probleem: Geologen bestuderen het inwendige van de aarde door met behulp van seismografen trillingen te meten en te volgen. Jammer genoeg kunnen de op mechanische eigenschappen gebaseerde seismografen niet alle typen trillingen meten, zodat de kennis over het binnenste van de aarde beperkt blijft.
Juan Bueno Lopez (FOM-oio), Universiteit Leiden, met: 'Feasibility Study on SQUID MRI at Low Magnetic Fields'.
Het probleem: MRI-apparatuur (magnetic resonance imaging) wordt veel toegepast in de medische diagnostiek, omdat je er het inwendige van de mens mee kunt bekijken. In verband met de sterke magnetische velden die voor MRI-scanners nodig zijn, komen mensen met een pacemaker of met metalen pinnen in hun lichaam er niet voor in aanmerking.
Voorgestelde oplossing: door gebruik te maken van SQUID-sensoren kan MRI-apparatuur met kleinere magneetvelden toe. (SQUID staat voor Superconducting Quantum Interference Device). Daardoor kunnen niet alleen de tot nu toe uitgezonderde mensen ook gescand worden, maar bovendien is de weg open naar kleinere en dus goedkopere apparatuur. De oplossing draait om verbetering van de elektronica voor SQUID-MRI's, zodat de benodigde hoge meetgevoeligheid inderdaad haalbaar is.