Paradisolezing over licht uit een luchtbel
Op 20 mei 2007 geeft prof.dr. Detlef Lohse in Paradiso (Amsterdam) een lezing over stroming, turbulentie en lichtgevende luchtbelletjes. De lezing begint om 11.00 uur.
De conceptueel eenvoudigste bel is een bel die niet opstijgt. Met behulp van akoestische krachten uit geluidsgolven kan men bereiken dat de bel in het midden van een kolf op zijn plaats blijft. Het akoestische veld wordt met behulp van piëzo-elementen opgewekt. Wel oscilleert de bel: als de druk groot is, is de bel klein en omgekeerd.
In 1989 experimenteerde Felipe Gaitan, destijds promovendus aan de Universiteit van Oklahoma, met een dergelijke luchtbel. Wat hij toen zag, kon eerst niemand geloven: licht! Geluid + vloeistof = licht. Hoe kan dat? Wat is het lichtopwekkend mechanisme? (Meer hierover in het artikel 'Nooit stil in een stroperige vloeistof').
Lohse slaagde erin het verschijnsel sonoluminescentie volledig en kwantitatief te verklaren. Uiteindelijk leidde een combinatie van concepten uit de vloeistoffysica, chemie, plasmafysica, toegepaste wiskunde, thermodynamica en akoestiek tot fasediagrammen die perfect met de metingen overeenkwamen en voorspellingen deden. Voor zijn baanbrekende werk ontving Lohse de NWO-Spinozapremie 2005.
Het werk aan sonoluminescentie begon als puur fundamenteel onderzoek, gedreven door nieuwsgierigheid. Inmiddels zijn er vele, vaak totaal onverwachte, toepassingen van het inzicht in het gedrag van belletjes door het fundamentele werk aan sonoluminescentie: onderwaterakoestiek en het geluid van de pistoolgarnaal (meer hierover in het artikel 'Pistoolgarnaal knalt niet alleen, hij flitst ook'), piëzo-akoestische inktjet-printing, medische toepassingen zoals lokale drug- en gentoediening met behulp van bellen (meer hierover in het artikel 'Biotechnologie met bellen'). Detlef Lohse toont de fascinerende en veelzijdige wereld van de vloeistoffysica, van nanometerschaal tot astrofysische schalen, en met zowel fundamentele vraagstukken als ook belangrijke toepassingen.
Detlef Lohse (1963) studeerde in 1989 af op Pion-Pion-interactie aan de Universität Bonn. In 1992 promoveerde hij in Marburg op het onderwerp Fully developed turbulence. Sinds 1998 is hij verbonden als hoogleraar Vloeistoffysica aan de Universiteit Twente, waar hij sinds 2005 Universiteitshoogleraar is. Voornaamste onderzoeksonderwerpen zijn: Turbulence and Two-Phase Flow, Granular Flow, Micro- and Nanofluidics, Biomedical Application of Bubbles. Lohse ontving in 2005 de NWO-Spinozapremie en werd in datzelfde jaar lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Daarnaast is hij Fellow van het Institute of Physics IOP (2004), Fellow van de American Physical Society, Division of Fluid Dynamics (2002), Lid van de Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina (2002). Hij kreeg de Heinz Maier-Leibnitz-Preis van de Deutsche Forschungsgemeinschaft DFG 1997en is Heisenberg Fellow van de Deutsche Forschungsgemeinschaft DFG (1997). Sinds 1 januari van dit jaar is hij lid van het Uitvoerend Bestuur van FOM.
De Paradisolezingen vinden plaats op zondagochtend, in Paradiso, Weteringschans 6, Amsterdam, van 11.00 tot 13.00 uur. Entreeprijs: € 8,50; donateurs van de K.L. Poll-stichting voor OKW en VPRO-Backstage-leden betalen € 7,00. U kunt kaarten bestellen via de website www.klpoll.nl of telefonisch via nummer (020) 623 54 51.