Optische schakelaar winnaar Eureka! Klimaatprijs
Een optische schakelaar die licht reflecteert. Voor dit ontwerp won ingenieur Martin Slaman van de onderzoeksgroep Vaste-stoffysica aan de Vrije Universiteit op 16 februari 2009 de Eureka! Klimaatprijs van 50.000 euro. Hij ontwikkelde het idee toen hij nog bij FOM in dienst was.
Een deskundige jury onder leiding van weerman Erwin Kroll riep de optische schakelaar van Martin Slaman tot winnaar uit. De schakelaar zorgt dat een zonnecollector niet meer oververhit kan raken. Nu worden nog dure, hittebestendige materialen als koper en aluminium gebruikt voor het bouwen van zonnecollectoren. Dankzij de schakelaar kunnen fabrikanten deze metalen vervangen door goedkope kunststoffen. Volgens de ontwerper brengt dit de huidige prijs van duizend euro voor een zonnecollector omlaag tot een luttele vijftig euro.
Lichtvervuiling
Het winnende ontwerp is goed te realiseren met het prijzengeld, zo oordeelde de jury. De optische schakelaar weerkaatst zonlicht dat een zonnecollector anders zou oververhitten. Als al het water in een collector verdampt kan de warmte namelijk nergens meer heen. Het gaat in de collector zelf zitten waardoor goedkope kunststoffen smelten en vervormen. Zonnecollectoren zijn daarom van dure, hittebestendige materialen gebouwd als koper en aluminium.
Martin Slaman bedacht met de hulp van zijn collega's van de VU een systeem van tandvormige prisma's om ongewenst zonlicht te reflecteren. Als er water in de collector zit gaat het licht gewoon door de prisma's heen. Maar als er lucht in zit breken de prisma's het licht zo, dat het de collector weer verlaat zonder het materiaal te verwarmen. Slaman wil dit systeem ook in kassen plaatsen om lichtvervuiling te voorkomen. Hier draait hij het om: de hoekige prisma's zorgen dat er geen licht meer uit de binnenkant van de kas ontsnapt.
Duurzaamheidsoffensief
De Eureka! Klimaatprijsvraag is door de provincie Noord-Holland in het leven geroepen als onderdeel van haar duurzaamheidsoffensief. Het laatste jaar vraagt de provincie aandacht voor duurzaamheid door voorlopers in het zonnetje te zetten, zoals CO2 neutrale huizen en elektrische auto's. Aan de Eureka! prijsvraag deden bijna tachtig deelnemers mee, onder wie studenten, uitvinders en bedrijven.