FOM stimuleert natuurkunde met 14,4 miljoen euro voor vijf nieuwe onderzoeksprogramma's
De Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) heeft in totaal 14,4 miljoen euro toegekend aan vijf nieuwe onderzoeksprogramma's in de Nederlandse natuurkunde. Per programma bundelen dé specialisten van de verschillende Nederlandse kennisinstellingen op specifieke terreinen hun krachten. De onderzoeksgroepen gaan werken aan gebieden waarop de Nederlandse natuurkunde internationaal uitblinkt en waarvan het wetenschappelijk en maatschappelijk belang duidelijk aanwezig is, variërend van het gedrag van protonen die in hun bewegingsruimte worden beperkt en mechanische processen in cellen tot het beter beheersen van brandende fusieplasma's, het verbinden van de snaartheorie met kosmologie en quantummaterie tot het meten van zwaartekrachtgolven uit het heelal. De nieuwe onderzoeksprogramma's moeten leiden tot wezenlijk begrip van recent ontdekte verschijnselen en in sommige gevallen ook zicht bieden op nieuwe technologie.
Het transport van protonen in een waterige oplossing is essentieel voor allerlei (biologische) processen, maar hoe verloopt dat transport in begrensde omgevingen als nanostructuren en membranen? Daarover gaat programma 'Proton mobility in confinement'. In cellen van levende wezens werken allerlei mechanische processen, maar hoe is nog nauwelijks bekend. Dit wordt het onderwerp van studie in het programma 'Mechanosensing and mechanotransduction by cells'. Een groot probleem in het ontwikkelen van werkende fusiereactoren is de stabiliteit van het plasma. Het programma 'Active control of magneto-hydrodynamic modes in burning plasmas' gaat een actieve manier van stabiliseren onderzoeken. De snaartheorie lijkt voor het eerst bewijskracht in de werkelijke wereld te gaan krijgen. Daar gaat het programma 'A string theoretic approach to cosmology and quantum matter' een bijdrage aan leveren. Zwaartekrachtgolven uit het heelal zijn al door Albert Einstein voorspeld, maar nog niet waargenomen. Grote internationale projecten speuren naar die golven en het programma 'Gravitational physics - the dynamics of spacetime' gaat aan die inspanningen een significante Nederlandse bijdrage leveren.
De vijf gehonoreerde programma's zijn de winnaars in een zware competitie die afgelopen voorjaar startte met vijftien ingediende voorstellen voor vrije FOM-programma's. Op basis van mondelinge presentaties, adviezen van adviescommissies en een scherpe beoordeling door internationale experts van de wetenschappelijke kwaliteit van de voorstellen, heeft het bestuur van FOM de hoogst eindigende voorstellen beloond met elk gemiddeld een kleine drie miljoen euro voor de komende vijf tot zes jaar. De programma's verenigen de beste onderzoeksgroepen op hun terrein in Nederland. Daarmee realiseert FOM wat in het beleidsjargon 'focus en massa' heet: met een fors aantal van de beste onderzoekers in Nederland op nationaal niveau gecoördineerd werken aan een beperkt aantal uitdagende wetenschappelijke onderwerpen.
Een algemene uitleg over de vrije FOM-programma's staat op /live/onderzoek/onderzoeksprogrammas/vrije_progs/Vrijeprogrammas.pag.
Meer informatie over de vijf nieuwe programma's die in 2009 gehonoreerd zijn is hieronder te lezen.
- Proton mobility in confinement
Protontransport in nano-water begrijpen - Mechanosensing and mechanotransduction by cells
De mechanica heerst, ook in de cel - Active control of magneto-hydrodynamic modes in burning plasmas
Fusieplasma's stabiliseren - Gravitational physics - the dynamics of spacetime
Meten aan zwaartekrachtgolven - A string theoretic approach to cosmology and quantum matter
Snaartheorie op weg naar bewijskrachtContact
Christa Hooijer, (030) 600 12 22.