Japan en Nederland werken samen aan kernfusie
Op vrijdag 4 februari ondertekenen het Japanse National Institute for Fusion Sciences (NIFS) en het Nederlandse fusiecentrum FOM-Rijnhuizen een overeenkomst om samen te werken aan de ontwikkeling van kernfusie als schone, onuitputtelijke energiebron. NIFS-directeur-generaal prof. Akio Komori en prof. Richard van de Sanden, directeur van het FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen, sluiten de overeenkomst tijdens een minisymposium over Japans-Nederlandse samenwerking in het fusie-onderzoek. De twee instituten zullen onder andere samenwerken op het gebied van plasma-wand wisselwerking, plasma controle en diagnostieken.
Centrale onderzoeksfaciliteit van het NIFS is de Large Helical Device (LHD), een grote supergeleidende stellarator (een type fusiereactor, variant op de tokamak) waarin een plasma van tientallen miljoenen graden met behulp van magneetvelden kan worden opgesloten. Omdat de plasma’s in LHD vaak erg lang duren (tot in de orde van uren) staan de wanden van de machine gedurende lange tijd bloot aan bombardementen van snelle deeltjes die aan het magneetveld ontsnappen. De wisselwerking van een heet plasma met tal van materialen kan uitstekend worden bestudeerd met het plasma-experiment Magnum-PSI van FOM-Rijnhuizen. In deze machine kunnen materialen gedurende lange tijd worden blootgesteld aan een intense plasmabundel om in detail te kijken welke processen er aan het oppervlak plaatsvinden.
Fusie-onderzoek richt zich op het produceren van schone, veilige energie uit de energiebron die de zon aandrijft: het samensmelten van waterstofkernen in een heet plasma. Dit onderzoek is zeer internationaal gericht en gebeurt in grote samenwerkingsverbanden van wetenschappers en bedrijfsleven. De basis voor de samenwerking tussen NIFS en Rijnhuizen werd in april 2010 gelegd tijdens het bezoek van Minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven aan Japan. Het symposium is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met vertegenwoordigers van het ministerie van EL&I en de Technisch Wetenschappelijk Attaché van de Nederlandse ambassade in Tokyo. Ook wetenschappers uit beide instituten en vertegenwoordigers van Japanse en Nederlandse bedrijven die interesse hebben om deel te nemen aan de bouw van de toekomstige fusiereactor ITER zijn aanwezig bij het evenement.
De Japanse delegatie krijgt een rondleiding door Rijnhuizen. Daarbij staan de nieuwe Magnum-PSI installatie centraal, waarmee wetenschappers materialen kunnen blootstellen aan condities zoals die in toekomstige fusiereactoren zullen heersen: heter dan de zon. Ook de controlekamer voor virtuele remote handling operaties wordt bezocht: in deze ruimte worden in virtual reality de op afstand bestuurde robots worden getest die het onderhoud aan ITER uitvoeren.
Over ITER
De internationale onderzoeksreactor ITER is de volgende stap in de toepassing van fusie-energie als duurzame energiebron. ITER is ontworpen om 500 MW vermogen uit fusiereacties op te wekken, terwijl daarvoor slechts 50 MW nodig is om de brandstof te verhitten. De reactor wordt gebouwd in een internationale samenwerking van de Europese Unie, de VS, Japan, de Russische Federatie, China, India en Zuid-Korea. Door de ongekend brede samenwerking heeft het project een grote politieke uitstraling. ITER is één van de meest complexe en innovatieve projecten van dit moment, met een uitgesproken hightech karakter.
Contact
Prof.dr. Tony Donné Afdelingshoofd Fusion Physics, FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen, (0)30 609 69 60.
Drs. Gieljan de Vries Hoofd publieksvoorlichting, FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen, (0)30 609 69 02.