Spinozapremie voor theoretisch fysicus Mikhail Katsnelson
FOM-werkgroepleider prof.dr. Mikhail Katsnelson ontvangt de Spinozapremie 2013, heeft NWO zojuist bekend gemaakt. Zeer verdiend, zeggen collega’s: "Er is in de wereld geen theoreticus in de vastestoffysica die in zijn schaduw staat". Katsnelson is hoogleraar theoretische natuurkunde aan het Institute for Molecules and Materials (IMM) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Alleen al zijn publicaties op het gebied van grafeen werden meer dan twaalfduizend keer geciteerd.
De Spinozapremie is de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap. NWO kent de prijs van 2,5 miljoen euro toe aan Nederlandse onderzoekers die tot de absolute wereldtop van de wetenschap behoren.
Katsnelson (Magnitogorsk, 1957) is wereldwijd een van de meest geciteerde en bekendste theoretisch natuurkundigen op het gebied van vaste stoffen. Hij is dé toonaangevende theoreticus op het gebied van grafeen en medeauteur van de belangrijkste publicaties over deze tweedimensionale vorm van koolstof waarvoor de ontdekkers prof.dr. Andre Geim en prof.dr. Konstantin Novoselov in 2010 de Nobelprijs kregen. In zijn Nobellezing zei Andre Geim: "Onze snelle vorderingen zouden onmogelijk zijn geweest zonder Misha Katsnelson. Hij gaf ons alle theoretische hulp waar je als experimenteel onderzoeker van kan dromen."
Gezaghebbend op veel gebieden
Maar Katsnelson beperkt zich niet tot een onderwerp. Onder meer op het gebied van de theorie over magnetisme, uitwisselingsinteracties tussen elektronen en spindynamica deed hij belangrijk werk. FOM-bestuurslid en -werkgroepleider prof.dr. Theo Rasing noemt het uitzonderlijk dat Katsnelson op zo veel terreinen van de natuurkunde een belangrijke bijdrage levert. "Zijn vroege werk aan magnetisme behoort inmiddels tot de standaard in het vak. Ook zijn werk aan sterk gecorreleerde elektronen is van groot belang". Rasing kreeg zelf in 2008 een Spinoza voor de invloed van licht op magnetisme. Hij spendeerde een deel van de premie aan de theoretische onderbouwing van zijn experimenten. Katsnelson werd medebegeleider van het promotieproject. Een succesvolle samenwerking: "Misha’s inzichten en modellen in de spindynamica brengen ons werk op hoger niveau," vindt Rasing.
Avontuurlijke, fundamentele vragen
Katsnelson wil de Spinozapremie inzetten voor een ‘avontuurlijke, maar verantwoorde’ onderzoeksagenda. "Er zijn een aantal fundamentele problemen in de natuurkunde die ik wil aanpakken. Daar is normaal gesproken geen financiering voor te vinden. Met de Spinoza krijg je de vrijheid om dergelijke dingen wél te doen. Of het lukt is de vraag. Natuurlijk zal ik geen promovendus op een té risicovol project zetten, het zijn wel de carrières van jonge mensen waar je verantwoordelijk voor bent. Zeventig procent kans van slagen, dat durf ik wel aan."