ERC Starting Grants voor Gijsje Koenderink en voor Jeroen van Zon
AMOLF-groepsleiders prof.dr. Gijsje Koenderink en dr. Jeroen van Zon hebben elk een ERC Starting Grant van 1,5 miljoen euro gekregen. Deze prestigieuze subsidie is bedoeld om excellente onderzoeksteams op te zetten of verder te versterken.
Hoe cellen hun vorm bepalen
Koenderink zal haar subsidie gebruiken om een nieuw onderzoeksprogramma te starten met als doel te begrijpen hoe levende cellen in staat zijn om actief controle te hebben over hun vorm. Cellen in ons lichaam moeten voortdurend hun vorm veranderen om bijvoorbeeld te delen en te groeien. Hiervoor is een precies gereguleerd samenspel nodig van het flexibele membraan dat de cel omhult en een netwerk van actine eiwitdraden, dat actief krachten genereert. Koendrinks groep gaat nu met modelmembranen en actinenetwerken synthetische cellen bouwen, die net als levende cellen actief van vorm kunnen veranderen. Dit stelt de onderzoekers in staat om precies te achterhalen hoe cellen krachten genereren en beheersen om van vorm te veranderen. In samenwerking met ontwikkelingsbiologen zullen de onderzoekers hun inzichten ook testen door levende embryo's met een microscoop te observeren. Uiteindelijk zal dit onderzoek leiden tot nieuwe fundamentele inzichten die essentieel zijn om te begrijpen hoe ziektes zoals kanker voortkomen uit afwijkende celvormregulatie.
"Ik ben bijzonder verheugd dat ik nu eindelijk van start kan gaan om de ideeën die ik op papier had staan te gaan verwezenlijken!", reageert Koenderink op het goede nieuws.
Willekeurig proces bepaalt ontwikkeling cel
Van Zon zal zijn subsidie gebruiken om een nieuw onderzoeksprogramma te starten om de rol van willekeurige processen tijdens embryo-ontwikkeling te begrijpen. In een groeiend embryo moet iedere cel precies het juiste celtype aannemen om te resulteren in een gezond volgroeid organisme. Verrassend genoeg blijkt dat in veel belangrijke gevallen cellen op stochastische wijze hun uiteindelijke celtype aannemen, waarbij zij willekeurig één celtype kiezen uit meerdere mogelijke celtypen. Men denkt dat dit keuzeproces tot stand komt door kleine stochastische fluctuaties op de moleculaire schaal (zogenaamde moleculaire ruis) Signaalnetwerken in de cel versterken deze fluctuaties. Van Zons groep zal een kwantitatieve, biofysische aanpak gebruiken om stochastische celtypekeuzes te bestuderen in de kleine nematode worm Caenorhabditis elegans. Met behulp van dit simpele meercellige organisme analyseren de onderzoekers hoe stochastische celtypekeuzes uit moleculaire ruis voort kunnen komen en hoe een fundamenteel willekeurig proces in embryo's toch tot een extreem betrouwbaar goed resultaat kan leiden.
Contact
Prof.dr. Gijsje Koenderink, +31 (0)20 754 71 00.
http://www.amolf.nl/research/biological-soft-matter/
http://www.amolf.nl/gijsjekoenderink
Dr. Jeroen van Zon, +31 (0)20 754 71 00.
http://www.amolf.nl/research/quantitativedevelopmentalbiology/
Persoonlijke pagina Jeroen van Zon