Physicaprijs 2016 voor FOM-werkgroepleider Michel Orrit
Vandaag is bekend geworden dat de Physicaprijs 2016 is toegekend aan FOM-werkgroepleider prof.dr. Michel Orrit (Universiteit Leiden) vanwege zijn baanbrekende werk op het gebied van de één-molecuul-spectroscopie.
Orrit realiseerde zich midden jaren 80 van de vorige eeuw dat optische detectie van één enkel molecuul mogelijk zou moeten zijn. In 1990 was hij de eerste die inderdaad het fluorescentiesignaal van een enkel molecuul waarnam en op elegante en ondubbelzinnige wijze liet zien dat het optische signaal inderdaad van één molecuul afkomstig was.
Experiment Orrit genoemd in beschrijving Nobelprijs
Vorig jaar werd de Nobelprijs voor de chemie toegekend aan Betzig, Hell en Moerner voor de ontwikkeling van 'super-resolved fluorescence microscopy'. In de daarbij gevoegde beschrijving van de wetenschappelijke achtergrond van de prijs kwam het baanbrekende karakter van het experiment van Orrit prominent naar voren als basis voor de superresolutietechnieken die daarna ontwikkeld werden. Moerner was iets eerder met de meting (detectie in absorptie) dan Orrit, maar Orrits meting (detectie in fluorescentie) produceerde veel minder achtergrondruis en is de standaard in het veld geworden.
Ontstaan nieuw vakgebied 'Single Molecule/Particle Optics'
Naar aanleiding van het werk van Orrit is een heel nieuw vakgebied ontstaan, Single Molecule/Particle Optics. Na zijn eerste experiment heeft Orrit zelf een groot aantal primeurs gerealiseerd met een enkel molecuul, aanvankelijk in Bordeaux en vanaf 2001 aan de Universiteit Leiden. Sinds Michel Orrit naar Leiden is gekomen heeft hij daar een zeer actieve groep opgebouwd, met een spannend onderzoeksprogramma aan enkel-molecuul spectroscopie. Een recent hoogstandje is de 'nanomicrofoon', een microfoontje dat uit één enkel molecuul bestaat, zie dit nieuwsartikel.
Meer over Michel Orrit
In het FOM Jaarboek 2014 kunt u meer lezen over Michel Orrit. Aan het interview is ook een YouTube-filmpje aan gekoppeld waarin hij zijn onderzoek beschrijft.
De Physicaprijs
Jaarlijks wordt de Physicaprijs uitgereikt aan een eminente, in Nederland werkzame natuurkundige. De prijs wordt na consultatie van diverse vertegenwoordigers van de natuurkundegemeenschap in Nederland door de voorzitters van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging en de Stichting Physica toegekend. Orrit zal de prijs in ontvangst nemen tijdens het congres FYSICA 2016 dat op vrijdag 8 april plaatsvindt op de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij zal dan ook de bijbehorende Physicalezing uitspreken.
In het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde wordt in de edities van april en mei 2016 aandacht besteed aan het werk van Michel Orrit.